Przypuszcza się, że Indianie Guarani jako pierwsi używali yerba mate i wprowadzili ją do innych grup etnicznych jak Indianie Keczua czy Chiriguano. Prawdopodobnie również Hiszpanie poznali zwyczaj picia mate od Indian Guarani. Pierwszymi ludźmi, którzy uprawiali ostrokrzew paragwajski byli misjonarze jezuiccy, którzy około 1670 roku posiadali już uprawy yerba mate. Wygnanie jezuitów z terytoriów hiszpańskich w 1767 roku było krokiem wstecz w historii yerba mate. Powrócono do pozyskiwania yerba mate z drzew rosnących naturalnie w lasach. Można powiedzieć, że trwało to aż do początku XX w, choć plantacje mate powróciły w dystrykcie Nueva Germania, Paragwaj i Santa Ana, Argentyna w 1897r.
Produkcja yerba mate nie zniknęła całkowicie wraz z plantacjami jezuitów, choć została znacznie zmniejszona. W pozostałej części okresu kolonialnego picie yerba mate, które rozprzestrzeniało się szeroko, utrzymało się nawet w rejonie Wicekrólestwa Peru, gdzie występuje inny gatunek ostrokrzewu o właściwościach pobudzających (Ilex guayusa). Handel utrzymywał się i yerba mate była powszechnie używana na terenie, który dziś należy do Peru i Ekwadoru. Gdy kolonie hiszpańskie zyskały niezależność i rozwinął się wolnych handel, zaczęto wprowadzać herbatę, która stopniowo wyparła yerba mate z tych państw.
W 1820 roku, po serii wojen między Koroną Hiszpańską i Portugalską, a następnie walkami o niepodległość, w osadach schrystianizowanych Indian zniknęły całkowicie zmniejszające się plantacje yerba mate. Polityka izolacji i kontroli handlu międzynarodowego, wprowadzona przez pierwszego gubernatora niezależnego Paragwaju, spowodowała, że w 1820 r Brazylia rozpoczęła wykorzystywać komercyjne naturalnie rosnące ostrokrzewy paragwajskie. Najłatwiej dostępne były drzewa rosnące niedaleko Kurytyby w brazylijskim stanie Paraná. Gdy zasoby wyczerpywały się, przesuwano się na zachód. Brazylijski towar, znany na rynku jako „Paragwajskie mate”, uważano za niższej jakości niż towar pochodzący z Paragwaju. Jednakże z czasem zastąpił on mate z Paragwaju.
Pod koniec dziewiętnastego wieku przetrzebione naturalne zasoby były motywacją do ponownego założenia plantacji ostrokrzewu paragwajskiego. Szczególnie w Argentynie udało się to z powodzeniem. Jednocześnie wzrosła produkcja yerba mate w Argentynie i poszerzył się obszar uprawy mate w południowej Brazylii (Paraná, Santa Catarina, Rio Grande do Sul, Mato Grosso do Sul). Niestety znikanie coraz większych obszarów lasów zaczęło zagrażać ochronie różnorodności genetycznej ostrokrzewów paragwajskich.
Skomplikowana historia ekonomiczna yerba mate, charakteryzująca się okresami niedostatku i nadmiernego popytu, okresy fałszowania innymi roślinami i metoda przygotowania napoju uważana przez wielu za niehigieniczną, miały wpływ na ograniczone rozprzestrzenienie mate poza Amerykę Południową.
Bibliografia: